नाव – अजिंक्य यशवंत देव
पत्ता – मु पो . पिरंगुट ,तालुका मुळशी,जिल्हा पुणे .
व्यवसाय – खासगी नोकरी.
पुण्यात खासगी कंपनीत नोकरी करणाऱ्या अजिंक्य देव यांच्या नाणी संग्रहाची सुरुवात आजीने कौतुकाने दिलेल्या एका नाण्यानं झाली.
शाळेत शिकत असतानाच त्यांना इतिहासाची आवड निर्माण झाली होती, हीच आवड लक्षात घेऊन त्यांच्या आजीने त्यांना एक नाणं दिले, जे ब्रिटिश काळातील तांब्याचं नाणं होतं. अजिंक्य यांनी मोठ्या उत्साहाने ते नाणं संग्रही ठेवले, घरातील मोठ्या लोकांकडून त्याची माहिती करून घेतली. त्या दरम्यानच मिळालेली एक दोन पैश्यांची नाणी सुद्धा त्यांनी संग्रही ठेवली.
इतिहासाच्या ह्याच आवडीतून जुनी कागदपत्रं वाचायचा त्यांना छंद लागला. त्यातूनच त्यांच्या वाचनात देव घराण्याचा कुलवृत्तांत आला. त्याबद्दल अजिंक्य सांगतात ” जुनी कागदपत्रं , तसेच चिंचवड संस्थानाने प्रकाशित केलेली पुस्तके वाचताना आमचा देव घराण्याचा कुलवृत्तांत माझ्या वाचण्यात आला. त्यातूनच मला, आधी माहिती नसलेली माझ्या देव घराण्याची माहिती समजली. आमच्या देव घराण्याला, ज्यांना चिंचवडकर देव असं ओळखलं जात, त्यांना पेशवेकाळात नाणी तयार करण्याचा अधिकार होता. आमच्या मूळ गावी चिंचवड ला, जिथे आमच्या चिंचवड संस्थांनचा मंगलमूर्ती वाडा या नावाने प्रसिद्ध असा वाडा आहे त्याच्या जवळच मंदिर परिसरात नाणी तयार करायचा हा कारखाना, टांकसाळ होती.”
” दरम्यानच्या काळात पुण्यात जुन्या नाण्यांच्या प्रदर्शनाला भेट देण्याचा योग्य आला. तिथं अनेक प्रकारची विविध राजवटींची नाणी माझ्या बघण्यात आली. अशीच नाणी बघताना, अचानक एक नाणं बघण्यात आले. तो चांदीचा रुपया होता. त्याबद्दल अधिकमाहिती घेतली असता, तेथील एका तज्ज्ञ संग्राहकाने तो ‘ गणेशपूर चिंचवड रुपया’, म्हणजे चिंचवड येथे तयार केलेला रुपया आहे हे सांगितलं. माझ्या आनंदाला पारावर उरला नाही. आमच्या पूर्वजांनी तयार केलेला चांदीचा रुपया आज माझ्या हातात होता. एक वेगळेच समाधान, वेगळाच आनंद मला जाणवत होता.”
पुण्यातल्या प्रदर्शनात त्यांना विविध प्रकारची नाणी त्यांना बघता आली. पण पूर्वजांचा इतिहास आणि छ. शिवाजी महाराजांवरील श्रद्धा यातूनच त्यांनी मराठा साम्राज्याची नाणी गोळा करायला सुरुवात केली. नाणी संग्रह करत असतानाच ते अनेक लोकांच्या संपर्कात आले. तसेच त्यांना श्री. बाबासाहेब पुरंदरेंच्या भेटीचा योग सुद्धा आला. त्याबद्दल अजिंक्य म्हणाले ” बाबासाहेबांच्या भेटीचा योग तसा अचानकच आला, त्यांना मी नाणी संग्रह करतो हे सांगितलं, माझ्या जवळ त्यावेळी होती ती नाणी दाखवली, आणि बाबासाहेबांनी सुद्धा आवर्जून त्यांच्या जवळची नाणी, सोन्याची नाणी दाखवली.
नाणी संग्रह ही तशी खर्चिक बाब असली तरी माझी आवड जाणून घरातून ह्या बद्दल मला कधीच विरोध झाला नाही. उलट संग्रहाबद्दल वेळोवेळी मला प्रोत्साहनच मिळत गेले. ह्या प्रोत्साहनामुळे नाणी संग्रह करण्याचा उत्साह दुणावतो आणि नाणी गोळा करायला प्रेरणा मिळते. ह्याच प्रेरणेतून अधिकाधिक चांगली नाणी गोळा करायचा विश्वास त्यांनी बोलून दाखवला.
शब्दांकन : सौ. पल्लवी विद्याधर गोखले